NassaytorenBouwkundig onderzoek concentreert zich vooral op de Rekenkamer met de aanpandende Nassautoren met zijn pronktrap en zijdelings aangebouwde Egmondgalerij. Via archiefonderzoek in Breda, Den Bosch en Den Haag, inmeting op locatie, digitalisering van gegevens, 3D-animaties en bouwhistorisch onderzoek aan de objecten, verwijderen minder relevante historische bouwdelen wordt getracht meer inzicht te verkrijgen over de bouwtijd van deze panden en de uitleg van de Vesting (meerdere fasen) op dit punt.
De Rekenkamer (belastingkamer) van de Nassau’s is het oudst bestaande gebouw op het kasteelcomplex. Vermoedelijk is de dikke muur of Egmondgalerij er later tegen aan gezet.

 

De volledige studie is na te lezen in:  Nassautoren

Onderstaand film geeft een impressie hoe de Nassau Traptoren (pronktrap) weer gerestaureerd en gerenoveerd kan worden met behoud van bestaande resten. De trap kan daarmee zijn verloren functie weer terug krijgen.

 

 

 

De tekening hieronder geeft een mogelijke impressie van de oorspronkelijke situatie.

Oostgevel: Rekenkamer met Nassautoren.

In geel Egmondgalerij.

Noordgevel: Kop Rekenkamer met brug over havendok (nu Arsenaal).

De verborgen pronktrap is uniek in zijn soort. Zowel de steektrappen en de aansluitende bordessen worden afzonderlijk door gewelfjes (vermoedelijk 27 stuks) gedragen. Deze liggen om een open spil. Bouwsporen van deze trap waren al in ca 1900 gevonden, maar verder is toen blijven liggen. De trap ontsloot de verdiepingen van de Rekenkamer. Al bij de uitbreiding van de vesting is de trap deels gesloopt. Restanten van de trap zijn nog aanwezig, maar niet zeker hoeveel. Hieronder een 3D-reconstructie

pronktrapmetgebouw pronktrap

Reconstructie Pronktrap in Nassautoren bij Rekenkamer

Pronktrap

Op enig moment zijn de gewelven van de Rekenkamer hervonden. Deze waren dichtgemetseld ivm de bouw een inmiddels alweer oud ketelhuis. Deze gewelven zijn ca 50 jaar verborgen geweest. Bij het weer openen van een dichtgemetseld mangat kwamen onderstaande beelden weer aan het licht. Uit een oud verslag van kort na WO II bleek de eerdere ontdekking.

De hervonden gewelven van de rekenkamer De gewelven zijn toegankelijk gemaakt en verlicht

Bij de ontdekking van de gewelven is ook de fundering van de Nassautoren hervonden. Via een dichtgemetselde gat in de muur (waarschijnlijk uit 1900) is nu de spil van de Pronktrap van de toren herontdekt. Deze was in ca 1900 ook al eens gevonden vanaf de bovenkant.

De spil van de trap bestaande uit 4 geprofileerde bakstenen kolommen (2 zichtbaar) en een dwarsdiagonale kern.

Verder onderzoek naar de Pronktrap heeft met behulp van 3D-reconstructie en gericht speuren nadere vondsten van de trapspil en trapbordesgewelf opgeleverd.

gewelven4 gewelven5

Boog in de trapspil

Muraal kapiteel van bordesgewelven

Bij de renovatie van de Egmond galerij en Rekenkamer (Blauwe stoep genoemd) zijn de toiletten ter plaatse van de Nassautoren geheel vervangen. Daarbij zijn bouwsporen van de trapingang ontdekt en de natuursteen pilasters van het latere (voor 1600)“ doorbraakgewelf”.
De 2 nissen zijn een oorspronkelijke zijdeur. Het Doorbraakgewelf is ingekast in de torenmuur (vandaar de nisvorming). Op de voorgrond de natuursteen hoekstukken (pilasters) en boog van het doorbraakgewelf. De doorbraak diende destijds om meer manoeuvreerruimte binnen de vesting te hebben.

traptoren recontr traptoren
Ingang traptoren (nu toiletten) Recontructie doorbraakgewelf

De reconstructietekening uit 1900 geeft aan hoe de open spil er uit ziet. Deze is op initiatief van de studiegroep in de toiletvloer als voetprint weer gegeven. In de 4 hoeken de geprofileerde kolommen. In het midden de diagonaal geplaatste (steunbeer) massa.

tekeningspiltrap voetprinttrap
Oude tekening spiltrap De spil van de trap als voetprint in de tegelvloer

Bij verder onderzoek naar de Pronktrap is op zolderniveau van de Rekenkamer het stucwerk verwijderd. In elke hoek van de ruimte zijn de muraalgewelfbogen zichtbaar geworden van de trap. Hieruit blijkt dat de trap tot de zolder van de Rekenkamer liep. Het grote gewelf (wit op de foto) is na de sloop van de trap (doorbraak) aangebracht.

De verlichting van bouwsporen van de voormalige pronktrap in de Nassautoren op zolderniveau. Rechtsonder bouwsporen van een lichtvenster.

Daar de bouwvolumen zeer complex op elkaar ingrijpen en de reconstructie veel inspanning vereist, duurt dit onderzoek voort.

Vroegere pronkstuk ter ontsluiting van Rekenkamer